آشنایی با انواع فورک : هارد فورک و سافت فورک از جمله مفاهیم مهم در بازار ارزهای دیجیتال به شمار میروند. شاید هنگام مطالعهی مقالات متعدد در خصوص رمزارزها، با این مفاهیم مواجه شده باشید. اما آیا به دنبال معنای آنها رفتهاید؟ آیا متوجه شدهاید که چه مفهومی پشت این اصطلاحات نهفته است؟ به همین منظور مطلب آشنایی با انواع فورک را برای شما تدوین نمودهایم که در ادامه به صورت کامل میتوانید با انواع فورک آشنا شوید.
آشنایی با مفهوم فورک در ارز دیجیتال
برای آنکه با مفهوم فورک و همچنین فواید آن آشنا شوید، لازم است که ابتدا با مواردی در خصوص سازوکار تصمیمگیری در بلاک چین آشنا شوید. سپس میتوانید این مفهوم را بهتر درک کنید و از لزوم و اهمیت آن آگاه شوید. در این مقاله کوشیدهایم تمام مسائل مرتبط با فورک را توضیح دهیم و در خصوص هارد فورک و سافت فورک نیز مطالبی بیان کردهایم.
با مطالعهی این مطلب میتوانید تا حد زیادی به این مورد مسلط شوید. باز هم لازم است که به این امر اشاره کنیم اگر قصد دارید در بازار ارز دیجیتال دوام بیاورید و حرفی برای گفتن داشته باشید، حتما باید مفاهیم و اصطلاحات بنیادی را فرا بگیرید و لحظهای دست از آموزش برندارید. در این میان ما نیز با بیان مفاهیم به شکلی ساده میکوشیم تا شما را در این مسیر همراهی کنیم. اکنون بهتر است با یک مقدمهی کوتاه، بحث را آغاز کنیم.
در رابطه با مبانی ارزهای دیجیتال پیشنهاد میکنیم مطلب آشنایی با انواع سفارش ارز دیجیتال را نیز مطالعه کنید.
مقدمه
زمانی که از شما خواسته میشود برنامهی بانکداری الکترونیکی را که روی تلفن هوشمند خود نصب کردهاید بهروزرسانی کنید، احتمالا چندان در مورد این مسئله فکر نمیکنید و با خود میگویید حتما این کار لازم است. پس بدون چون و چرا بهروزرسانی را انجام میدهید. یا اصلا شاید تلفن همراه شما به طور خودکار بهروزرسانی میشود و شما اصلا متوجه این امر نمیشوید. هر چه که باشد، این امر یک فرآیند الزامی است. اگر شما اقدام به نصب آخرین نسخهی نرمافزار نکنید، احتمال وقوع یک خطر وجود دارد. یعنی ممکن است دیگر نتوانید به خدمات آن نرمافزار دسترسی داشته باشید.
لزوم ارتقای نرمافزار
در رمزارزهای منبعباز و شبکه های ارز دیجیتال شرایط بسیار متفاوت است. یعنی نیازی به آن نیست که برای استفاده از بیت کوین، هر خط از کدهای آن را مطالعه کنید؛ اما مسئلهی بسیار مهم این است که این اختیار را داشته باشید که بتوانید چنین کاری را انجام دهید. همانطور که مشخص است هیچ سلسلهمراتبی در این خصوص وجود ندارد. هیچ بانکی هم وجود ندارد که فقط بخواهد بهروزرسانیها را انجام دهد و موارد را هر طور که باب میل خودش است تغییر دهد. در نتیجه پیادهسازی ویژگیهای جدید در شبکههای بلاک چین میتواند یک امر چالشبرانگیز باشد. به راستی چهکسی مسئول انجام این کار است؟ همینجاست که پای فورکها به میان میآید.
در این مقاله قصد داریم به این امر بپردازیم که چگونه میتوان این شبکهها را ارتقا داد و بهروزرسانی کرد. فراموش نکنید مشکل بزرگ اینجاست که هیچ سازمان مرکزی در این خصوص وجود ندارد. اما به منظور انجام این کار، دو مکانیزم متفاوت وجود دارد. یکی با نام هارد فورک و دیگری با عنوان سافت فورک شناخته میشود.
در یک شبکه بلاک چین تصمیمگیرنده کیست؟
برای اینکه بفهمیم فورکها چگونه کار میکنند، مهم است که ابتدا با افراد و عوامل درگیر در فرآیند تصمیمگیری یک شبکه آشنا شویم. به طور کلی در بیت کوین میتوان میان سه زیرمجموعه زیر تمایز قائل شد: توسعه دهندگان شبکه، ماینرها و کاربران فول نود (Full Node). این سه دسته، شرکتکنندگانی هستند که در شبکه با یکدیگر همکاری میکنند. لایت نودها (Light Node) يا همان کیف پولهای روی تلفنها، لپتاپها و … به میزان زیادی مورد استفاده قرار میگیرند. اما حقیقتا نمیتوان آنها را تا جایی که به شبکه مربوط است، به عنوان عوامل شرکتکننده در شبکهی ارز دیجیتال در نظر گرفت. در ادامه هر یک از این سه گروه را به صورت اجمالی مورد بررسی قرار میدهیم.
توسعهدهندگان شبکه
توسعهدهندگان مسئول ایجاد و بهروزرسانی کدها هستند. هر کسی میتواند در این فرآیند سهمی داشته باشد و نقشی ایفا کند. منبعباز بودن موجب میشود که کد به صورت عمومی در دسترس باشد. به همین دلیل همه میتوانند تغییرات را انجام دهند تا سایر توسعهدهندگان آن را بازبینی کنند.
ماینرها
ماینرها کسانی هستند که وظیفهی خطیری دارند. آنها شبکه را ایمن میکنند؛ کدهای ارز دیجیتال را اجرا میکنند و منابع را برای افزودن بلوکهای جدید به بلاک چین در اختیار میگیرند. برای مثال در شبکهی بیت کوین این کار از طریق گواهی اثبات کار انجام میشود. ماینرها در ازای تلاشهای خود به صورت بلوکی پاداش دریافت میکنند.
کاربران فول نود
فول نودها را ستون فقرات شبکههای ارز دیجیتال میدانند. این کاربران بلوکها و تراکنشها را اعتبار میبخشند و در امر ارسال و دریافت آنها نیز شرکت میکنند. همچنین یک نسخه از بلاک چین را نیز نزد خود نگهداری میکنند.
کاربران فول نود
اغلب مواقع میان این سه گروه همپوشانیهایی مشاهده میشود. به عنوان مثال شما میتوانید همزمان یک توسعهدهنده و یک کاربر فول نود باشید. یا اینکه میتوانید علاوه بر ماینر بودن، در جایگاه یک کاربر فول نود هم فعالیت کنید. حتی میتوانید هر سه نقش را با هم به عهده داشته باشید یا حتی هیچ یک از این نقشها را نداشته باشید! در حقیقت بسیاری از مواردی که ما آنها را به عنوان کاربران ارز دیجیتال در نظر میگیریم هیچیک از این سه نقش را ندارند. در عوض انتخاب این کاربران این است که از لایت نودها یا سرویسهای متمرکز استفاده کنند.
اکنون میتوانید با نگاهی به توضیحات و توصیفات بالا، برای توسعهدهندگان و ماینرهایی که در شبکه تصمیم میگیرند دلایلی قوی بیاورید و متوجه شوید که چرا این کار را انجام میدهند. توسعه دهندگان شبکه اقدام به ایجاد کد میکنند، بدون وجود آنها شما نرمافزاری برای اجرا نخواهید داشت و هیچکس نیست که بخواهد اشکالها را برطرف کند و اقدام به افزودن ویژگیهای جدید به نرمافزار کند. ماینرها شبکه را ایمن میکنند؛ بدون وجود رقابتهای سالم استخراج و ماینینگ، ممکن است زنجیره دستکاری یا متوقف شود و این امر یک نتیجهی ناخوشایند خواهد بود.
با اینهمه میتوان از زوایهای مخالف هم به این قضیه نگریست. یعنی اگر این دو دسته بخواهند بر سایر عوامل شبکه اعمال قدرت کنند تا به خواستههای خود برسند، قطعا پایان خوشی رقم نخواهد خورد. از دید بسیاری از افراد، قدرت واقعی در فول نودها متمرکز شده است. این امر تا حد زیادی به ویژگی قدرت انتخاب اشاره دارد؛ به این معنا که کاربران قادر خواهند بود تا نرمافزار مورد نظر خود را به دلخواه انتخاب و اجرا کنند.
با این تفاسیر حقیقت آن است که توسعه دهندگان شبکه شخصا به منزل شما نمیآیند تا شما را به زور اسلحه وادار کنند تا Bitcoin Core را روی سیستم خود بارگیری و دانلود کنید! اگر نگرش ماینرها اینگونه باشد که حرف فقط حرف خودشان باشد و مرغشان یک پا داشته باشد تا به این ترتیب تغییرات ناخواسته را بر روی کاربران دیگر اعمال کنند، کاربران دیگر هم همین کار را خواهند کرد و معتقد خواهند بود که فقط باید نظرات و عقاید خودشان عملی شود.
هیچ یک از این دو گروه، قدرت تام ندارند. آنها ارائهدهندهی خدمات هستند. اگر کاربران نخواهند از شبکه استفاده کنند، ارزش ارز دیجیتال به شدت کم خواهد شد. کم شدن ارزش به طور مستقیم بر ماینرها اثر میگذارد؛ چرا که پاداش آنها هنگام تبدیل به دلار بسیار کمتر خواهد شد. در خصوص توسعه دهندگان شبکه هم میتوان این مورد را بیان کرد که کاربران میتوانند آنها را نادیده بگیرند. در نهایت چه ماینرها و چه توسعهدهندگان چندانهم قدرتمند نیستند.
همانطور که مشاهده کردید، نمیتوان نرمافزار را چیزی معادل و یا مشابه دارایی دانست. شما تنها میتوانید ویرایشهایی را که مدنظر دارید انجام دهید و تنها اگر کاربران دیگر هم نرمافزار تغییریافتهی شما را اجرا کنند، میتوانید با هم ارتباط برقرار کنید. در این صورت، شما نرمافزار را فورک کردهاید و شبکهای جدید را در این فرآیند ایجاد کردهاید.
تمام مواردی که بیان شد صرفا مقدمهای بود برای رسیدن به اصل مطلب؛ یعنی بحث هارد فورکها. پس بیایید این مبحث را با تعریف کلی این اصطلاح شروع کنیم. سپس اقی موارد را نیز در ادامه بیان خواهیم کرد.
فورک چیست؟
یک فورک نرمافزاری زمانی اتفاق میافتد که یک نرمافزار کپی میشود و تغییراتی روی آن اعمال میشود. درست است که نسخهی اصلی همچنان به کار خود ادامه میدهد؛ اما در این میان مسئلهای وجود دارد. نسخهی اصلی اکنون با نسخهی جدید تفاوت دارد. به همین دلیل هر یک از این دو نسخه در مسیرهای متفاوتی حرکت خواهند کرد.
به عنوان یک مثال، اینگونه در نظر بگیرید که اعضای تیم محتوانویس وبسایت ارز دیجیتال مورد علاقهی شما یک اختلافنظر اساسی با هم داشته باشند. یعنی در خصوص پیشروی کار با هم توافق نداشته باشند. ممکن است بخشی از اعضای تیم سایت را روی یک دامنهی دیگر تکثیر و کپی کنند. اما همچنان که سایت مسیر خود را ادامه میدهند و رو به جلو حرکت میکنند محتواهای متفاوتی در قیاس با محتوای وبسایت اصلی تهیه و منتشر کنند.
این پروژهها یک زمینهی مشترک ایجاد میکنند و تاریخچهای مشترک دارند. درست مانند یک جاده که در ابتدا تنها یک مسیر دارد ولی در ادامه به یک دوراهی میرسد. به این ترتیب یک واگرایی و اختلاف اساسی در دو مسیر به وجود خواهد آمد.
مفهوم فورک
به این مسئله توجه کنید که چنین مواردی در پروژههای منبعباز به وفور اتفاق میافتند. این موارد برای مدتی طولانی پیش از ظهور بیت کوین یا اتریوم به وقوع میپیوست. با اینهمه تمایز میان هارد فورک و سافت فورک مسئلهای است که منحصرا به فضای بلاک چین مربوط است. موافقید کمی بیشتر در این خصوص صحبت کنیم؟
هارد فورک در برابر سافت فورک
بر خلاف نام مشابه و در نهایت اهداف مشابه سافت فورک و هارد فورک، تفاوتهای چشمگیری میان این دو مفهوم وجود دارد. اجازه بدهید نگاهی دقیقتر به هر یک از این دو مورد بیندازیم.
هارد فورک چیست؟
هارد فورکها بهروزرسانیهای نرمافزاری هستند که با گذشته سازگاری ندارند. یعنی به محض انتشار نسخهی جدید، عدم سازگاری این نسخه با نسخههای پیشین هم ایجاد میشود. به طور معمول هارد فورک زمانی اتفاق میافتد که نودها قوانین جدیدی به شبکه اضافه میکنند که با قوانین قبلی مغایرت دارند. نودهای جدید میتوانند تنها با افرادی ارتباط برقرار کنند که از نسخهی جدید استفاده میکنند. در نتیجه در همین نقطه بلاک چین تقسیم میشود و دو شبکهی جداگانه ایجاد میشود: یکی از این شبکهها با قوانین قدیمی کار میکند و دیگری با قوانین جدید.
بنابراین دو شبکه به صورت موازی فعالیت خود را ادامه میدهند. هر دوی این شبکه های ارز دیجیتال بلوکها و تراکنشهای جدید را منتشر میکنند. اما نکتهی مهم اینجاست که هر دو شبکه در یک بلاک چین واحد فعالیت نمیکنند. تمامی نودها تا قبل از ایجاد هارد فورک در یک بلاک چین یکسان فعالیت میکردند (که تاریخچهی این فعالیتها در شبکه باقی میماند)، اما پس از ایجاد فورک، بلوکها و تراکنشها در بلاک چینهای جداگانهای ایجاد میشوند.
از آنجا که این تاریخچه و سوابق مشترک هنوز موجود است، اگر سکهها را قبل از ایجاد هارد فورک در اختیار داشته باشید، آنها را روی هر دو شبکه خواهید داشت. اجازه دهید مثالی در این خصوص بیان کنیم. فرض کنید که پنج بیت کوین دارید و یک فورک در بلاک ۶۰۰ هزار اتفاق میافتد. شما میتوانید آن پنج سکه را که روی شبکهی قدیمی است در بلوک ۶۰۰,۰۰۱ خرج کنید. اما این سکهها در بلوک ۶۰۰,۰۰۱ شبکهی جدید قابل خرج شدن نیستند. با فرض اینکه الگوریتم رمزنگاری تغییر نکرده باشد، کلیدهای خصوصی شما هنوز هم روی شبکهی فورکشده موجود هستند.
حال یک مثال واقعی را بیان میکنیم. در سال ۲۰۱۷ هارد فورک منجر به تقسیمبندی بیت کوین به دو زنجیرهی جداگانه شد. زنجیرهی اصلی یا همان بیت کوین (BTC) یک زنجیرهی جدید با نام بیت کوین کش (BCH) ایجاد کرد. فورک مذکور پس از بحث و جدلهای فراوان در مورد بهترین رویکرد برای مقیاسگذاری ایجاد شد. طرفداران و موافقان بیت کوین کش خواستار افزایش سایز بلوک بودند. این در حالی بود که موافقان بیت کوین با چنین تغییراتی کاملا مخالف بودند.
بیت کوین کش؛ حاصل یک هارد فورک
افزایش اندازهی بلوک نیازمند تغییراتی در قوانین است. این مورد پیش از سافت فورک SegWit بود. بنابراین نودها تنها باید بلوکهای کمتر از یک مگابایت را میپذیرفتند. اگر یک بلوک دو مگابایتی را ایجاد میکردید که به طریق دیگری معتبر بود، همچنان گرههای دیگر آن را نمیپذیرفتند.
در این میان تنها نودهایی که نرمافزار خود را تغییر داده بودند میتوانستند بلوکهای بزرگتر از یک مگابایت را قبول کنند. البته این امر منجر به ناسازگاری با نسخهی قبلی شبکه میشد. بنابراین از این موارد نتیجه میگیریم که تنها نودهایی که با تغییرات پروتکل یکسان کار میکنند میتوانند با هم ارتباط برقرار کنند.
سافت فورک چیست؟
سافت فورک بر خلاف هارد فورک بهروزرسانیهای سازگار با گذشته را ایجاد میکند. این جمله به آن معناست که نودهای بهروزشده میتوانند همچنان با نودهای بهروزرسانی نشده ارتباط برقرار کنند. آنچه عموما میتوان در یک سافت فورک مشاهده کرد، اضافه شدن قانون جدیدی است که با قوانین قبلی تضاد و تناقضی ندارد. پس این امر بزرگترین تفاوت میان این دو نوع فورک را نشان میدهد.
به عنوان مثال کاهش سایز بلوک میتواند با سافت فورک هم اجرا شود. بیایید دوباره به همان مثال بیت کوین برگردیم تا تصویر بهتری از این موضوع داشته باشیم. اگرچه در خصوص بزرگی سایز بلوک محدودیتهایی وجود دارد اما در خصوص حداقل سایز آن چنین محدودیتهایی را نداریم. اگر بخواهید تنها بلوکهایی کمتر از یک سایز و اندازهی مشخص را بپذیرید، فقط به آن نیاز دارید که سایزهای بزرگتر را رد کنید.
هرچند با انجام دادن چنین کاری ارتباط شما با شبکه به صورت خودکار قطع نمیشود و شما همچنان میتوانید با نودهایی که هنوز قوانین جدید را پیادهسازی نکردهاند ارتباط برقرار کنید؛ اما در چنین شرایطی برخی از اطلاعاتی را که آنها برای شما ارسال میکنند دریافت نخواهید کرد.
اگر بخواهیم یک مثال عینی و ملموس از زندگی واقعی در خصوص سافت فورک بیان کنیم، میتوانیم به Segregated Witness یا همان فورک SegWit که پیشتر اشاره کردیم بپردازیم. این فورک کمی پس از جداسازی بیت کوین و بیت کوین کش اتفاق افتاد. SegWit یک بهروزرسانی بود که فرمت بلوکها و تراکنشها را تغییر داد. اما هوشمندی فوقالعادهای در ساخت و ایجاد آن وجود داشت که نسخهی قدیمی را همچنان پویا نگه میداشت.
نودهای قدیمی همچنان میتوانستند بلوکها و تراکنشها را تایید و اعتبارسنجی کنند (تغییر فرمتی که از آن سخن گفته شد، قوانین را دستخوش تغییر نکرد)، آنها نمیتوانستند آنها را بفهمند. برخی از فیلدها تنها در صورت استفاده از نرمافزارهای جدیدتر قابل خواندن هستند که این امر به کاربران اجازه میدهد دادههای بیشتری را تجزیهوتحلیل کنند.
حتی دو سال پس از فعالسازی SegWit تمام نودها بهروزرسانی نرمافزار را انجام ندادند. هر چند با توجه به موارد گفتهشده، بهروزرسانی مزایایی دارد؛ اما حقیقتا از آنجا که هیچ تغییری در شبکه ایجاد نمیشود، لزوم و فوریتی برای انجام این کار وجود ندارد.
سافت فورک یا هارد فورک؟ مسئله این است…
اساسا هر دو فورک مذکور، اهداف متفاوتی با یکدیگر دارند. هارد فورکهای بحث برانگیز(که در ادامه به آنها میپردازیم) میتوانند یک جامعهی ارز دیجیتال را به دو بخش تقسیم کنند اما اگر از نوع برنامهریزیشده باشند تنها در صورت موافقت تمام کاربران تغییرات را اعمال خواهند کرد که این نکتهی قابل توجهی است.
سافت فورکها گزینههایی با رویکردهای ملایمتر ارائه میکنند. به طور کلی از آنجا که قرار است تغییرات جدید مغایرتی با نسخهی پیشین نداشته باشند، با محدودیتهای بیشتری در خصوص اقدامات و اعمال مواجه هستیم. اگر بهروزرسانی در جهتی باشد که سازگار با نسخههای قبلی باشد، نیازی به آن نیست که نگران تقسیم شدن شبکه باشید. چرا که هیچ مغایرتی میان نسخهها نیست.
انواع هارد فورک
به طور کلی دو نوع مختلف از هارد فورک وجود دارد که میتواند اتفاق بیفتد. در بخشهای پیشین به صورت گذرا اشارهی کوتاهی به این دو مورد کردیم. این دو نوع شامل هارد فورک بحث برانگیز (Contentious Hard Forks) و هارد فورک برنامهریزیشده (Planned Hard Forks) هستند.
همانگونه که از نام این فورکها مشخص است، یک فورک برنامهریزیشده به آن معناست که سازندگان یا توسعهدهندگان در خصوص چگونگی فورک شدن ارزهای دیجیتال با هم توافق دارند. به این ترتیب دیگر نیازی به وجود نسخهی پیشین نیست؛ چرا که تمام کاربران موافق انتقال به نسخهی جدید هستند و نسخهی قدیمی دیگر کاربردی نخواهد داشت.
زمانی که چنین اتفاقی رخ میدهد، دیگر شاهد جداسازی شبکه نیستیم. این امر به آن دلیل است که تمام نودها موافق هستند که نرمافزار خود را به آخرین نسخه ارتقا دهند. چرا که آخرین نسخهی میزبان شامل تغییراتی است که در قوانین رخ داده است.
اما در آن سوی قضیه، اگر تمام نودها با قوانین جدیدی که با پیادهسازی هارد فورک ایجاد شدهاند موافق نباشند، شاهد جداسازی زنجیرهها خواهیم بود. احتمال آنکه این شبکهی جدید بدون حمایت و پشتوانهی اقتصادی کافی از بین برود قوی است. از این جمله میتوان نتیجه گرفت که معمولا یا هیچ مسئلهای هارد فورکهای برنامهریزیشده را تهدید نمیکند یا اگر تهدید کند، میزان آن بسیار ناچیز خواهد بود؛ چرا که توافقها به صورت همگانی است. البته اگر نظرات، آرا و نگرشهای منفی در این باره وجود داشته باشد که تا کنون ابراز نشده و مخفی مانده است، قضیه فرق میکند. هرچند این امر یک سناریوی غیرواقعی است.
اگر جامعهی رمزارز در خصوص تغییرات در شبکه های ارز دیجیتال (مثلا بیت کوین) با هم به توافق نرسند، شاهد یک هارد فورک بحثبرانگیز خواهیم بود. بارزترین مثال در این خصوص همان ایجاد بیت کوین کش بود که پیشتر به آن اشاره کردیم. با در نظر گرفتن ماهیت فضای بلاک چینها، قدرت هش و هارد فورکها، باید میزان مطلوبی از پیشتیبانی در خصوص پشتیبانی از شبکهی جدید وجود داشته باشد تا این امر از نظر اقتصادی در بلندمدت مقرونبهصرفه باشد.
طبق تعریف، هارد فورکها همیشه با زنجیرهی اصلی ناسازگاری دارند. بنابراین یک هارد فورک همیشه غیرقابل بازگشت و دائمی خواهد بود. هرچند لازم است به این نکته توجه شود که طبق تعریف، زنجیرهی اصلی همیشه با نسخهی فورک شده سازگاری دارد. یعنی این ارتباط یکسویه است و تنها زنجیرهی اصلی است که با شبکهی فورکشده کنار میآید.
به طور معمول یک هارد فورک بحثبرانگیز، زمانی اتفاق میافتد که برخی از نودها (که پیشتر در نسخهی قدیمی استخراج شدهاند) تصمیم میگیرند که به زنجیرهی جدید نقل مکان کنند. این امر نهایتا منجر به جداسازی جامعهی ماینینگ میشود و دو جبههی مختلف تشکیل میشود. یکی از این دو شبکه قوانین زنجیرهی جدید را پیروی میکند و دیگری همچنان در مسیر قوانین قبلی حرکت میکند.
کلام پایانی آشنایی با انواع فورک
هارد فورک و سافت فورک برای موفقیتهای بلندمدت شبکههای بلاک چین ضروری هستند. آنها به کاربران اجازه میدهند که تغییرات خود را ایجاد کنند و به رغم عدم وجود قدرت مرکزی، آنها را بر روی سیستمهای غیرمتمرکز بهروزرسانی کنند.
فورکها به بلاک چینها و شبکه های ارز دیجیتال این امکان را میدهند که ویژگیهایی جدیدی را که ایجاد کردهاند با یکدیگر یکپارچه کنند. بدون وجود چنین مکانیزمهایی، ما نیازمند یک سیستم متمرکز با کنترل بالا به پایین هستیم. در غیر اینصورت میتوانیم همان قوانین قدیمی یکسان را در تمام طول حیات یک پروتکل حفظ کنیم.
در این رابطه میتوانید خبرهای هارد فورک جدیدی به نام بیت کوین کش چگونه ایجاد شد و فورک های بیت کوین کش در تلاش برای همگام سازی بجای رقابت را نیز مطالعه کنید
منابع:
- https://thenextweb.com/contributors/2018/04/28/comprehensive-guide-to-hard-forks-a-look-into-the-different-types-of-bitcoin-forks/
- https://academy.binance.com/en/articles/hard-forks-and-soft-forks
دیدگاهتان را بنویسید